Dona dona

Donna Donna Donna Donna... Donna Donna Donna Don...

Có lẽ những ca từ trên đã không còn xa lạ gì với những người yêu thích âm nhạc. Ắt hẳn ai trong chúng ta, dù yêu thích những ca khúc xưa cũ của thế kỷ XX hay không, thì đều đã từng một lần nghe qua những giai điệu nhẹ nhàng mà như thở than, như trách móc của ca khúc nổi tiếng Donna Donna - một ca khúc dù đã nghe đi nghe lại ca khúc này hàng trăm lần, nhưng những cảm xúc vẫn nguyên vẹn như mới lần đầu biết đến.

Donna Donna nguyên gốc là một ca khúc có tên gọi Dana Dana cho một vở nhạc kịch được sáng tác vào khoảng năm 1940-1941. Ngày nay, ca khúc được biết đến rộng rãi với nhiều phiên bản cùng mang tên Donna Donna bằng nhiều thứ tiếng: Anh, Pháp, Đức, Nga... và cả tiếng Việt. Trong đó, nổi tiếng nhất vẫn là hai bản tiếng Anh và tiếng Pháp.

Bản tiếng Anh có lẽ mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc hơn bản tiếng Pháp, và cũng dễ tiếp cận hơn. Rất nhiều ca sĩ đã thể hiện Donna Donna, và hầu như mỗi người đều thành công trong nỗ lực đưa tình cảm của ca khúc đến với người nghe.

Donna Donna có một giai điệu rất đơn giản ở gam Sol thứ, bất cứ ai cũng có thể hát theo dễ dàng. Mở đầu bài hát tả một bức tranh ít nhiều tạo cho ta một cảm giác lạ:

On a wagon bound for market

There's a calf with a mournful eye

High above him there's a swallow

Winging swiftly through the sky

"Trên một chiếc xe đẩy hàng ra phiên chợ, có một chú bê bị trói mang đôi mắt thê lương. Cao rất cao phía trên chú có một con chim nhạn lướt nhanh qua bầu trời".

Một cảnh tượng đầy đối lập khiến ta thoáng buồn: chim nhạn trên cao còn bê ở dưới, chim nhạn bay được còn bê thì không, chim nhạn thật tự do trên bầu trời còn bê không có được tự do ấy. Điệu nhạc lúc trầm lúc bổng phải được kết hợp với giọng hát não nề thể hiện cảm giác buồn thảm. Và rồi đoạn điệp khúc cất cao như lời trách móc của chú bê tội nghiệp:

How the winds are laughing

They laugh with all their might

Laugh and laugh the whole day through

And half the summer's night

"Những cơn gió đang cười vui làm sao! Chúng cười với tất cả sức lực của mình, suốt cả ngày và đến tận nửa đêm mùa hạ".

Những cơn gió là những kẻ vô tâm, chúng tận hưởng sự phóng đãng của chính mình mà không để ý đến hoàn cảnh tù túng của kẻ đang mất đi tự do. Thế rồi những tiếng Donna nhẹ như than van cất lên: "Donna Donna Donna Donna... Donna Donna Donna Don..." dài tưởng như bất tận. Nhưng rồi tiếng than đó bị cắt ngang bởi giọng nói của người nông dân:

"Stop complaining", said the farmer

"Who told you a calf to be?

Why don't you have wings to fly away

Like the swallow so proud and free?"

"Thôi phàn nàn ngay! Ai bảo mi là một con bê chứ? Tại sao mi không có cánh để bay đi như chim nhạn thật tự do kiêu hãnh?"

Chú bê tội nghiệp mãi mãi không thể trả lời câu hỏi đó. Tại sao chú lại là một con bê chứ không phải là một con chim nhạn? Tại sao chú lại không thể bay? Tại sao chú phải gánh chịu số phận khổ đau trong khi kẻ khác tự do thật vui vẻ? Những câu hỏi đó ai có thể trả lời thay? Và trước khi kết thúc bài hát bằng một đoạn điệp khúc lặp lại, tác giả bài hát như muốn đưa ra kết luận:

Calves are easily bound and slaughtered

Never knowing the reason why

But whoever treasures freedom

Like the swallow has learned to fly

"Những con bê thật dễ dàng bị trói và giết, chúng không bao giờ biết được lý do tại sao. Nhưng bất cứ ai cũng đều trân trọng tự do như những chú nhạn kia học cách bay vậy".

Bài hát kết thúc như một câu chuyện ngụ ngôn, đồng thoại.

Đó gọi là số phận ư? Chú chim nhạn sinh ra để bay lượn tự do trên bầu trời cao rộng, những cơn gió tồn tại chỉ để thổi khắp nơi, nhưng chú bê sinh ra chỉ để bị đem ra chợ bán. Rốt cuộc sinh mạng dùng để làm gì khi mà sự tự do của bản thân còn không có được?

Những cơn gió, chú chim nhạn đã có sẵn tự do, làm sao hiểu được cảm giác tù túng của chú bê tội nghiệp? Chỉ có chú bê và người nông dân là hiểu được và trân trọng thực sự giá trị của sự tự do tự tại, đáng tiếc là bê con không bao giờ có được sự tự do vô cùng quý giá ấy.

Cảm giác tự do... thật sự rất tuyệt vời.

From: Vietnamnet

Nguyên gốc tiếng Pháp

Dona Dona

Artist: Aaron Zeitlin - Sholom Secunda

Il était une fois un petit garçon
Qui vivait dans une grande maison
Sa vie n'était que joie et bonheur
Et pourtant au fond de son cœur
Il voulait devenir grand
Rêvait d'être un homme.
Chaque soir il y pensait
Quand sa maman le berçait

Chorus :
Donna Donna Donna Donna
Tu regretteras le temps
Donna Donna Donna Donna
Où tu étais un enfant

Puis il a grandi, puis il est parti
Et il a découvert la vie
Les amours déçues, la faim et la peur
Et souvent au fond de son cœur
Il revoyait son enfance
Rêvait d'autrefois
Tristement il y pensait
Et il se souvenait

Chorus:

Parfois je pense à ce petit garçon,
Ce petit garçon que j'étais.

Bản tiếng Anh

Donna donna

1. On a wagon bound for market
There's a calf with a mournful eye.
High above him there's a swallow
Winging swiftly through the sky.

How the winds are laughing
They laugh with all their might
Laugh and laugh the whole day through
And half the summer's night.

Dona dona dona dona
Dona dona dona down
Dona dona dona dona
Dona dona dona don

2. "Stop complaining," said the farmer
"Who told you a calf to be;
Why don't you have wings to fly away
Like the swallow so proud and free?"

3. Calves are easily bound and slaughtered
Never knowing the reason why.
But whoever treasures freedom,
Like the swallow must learn to fly.

Lời việt

Donna Donna

Người dịch: Trần Tiến

Mái nhà xưa yêu dấu,
Bức tường rêu phong cũ nơi cậu bé qua những ngày thơ ấu.
Muốn mình mau khôn lớn.
Giữa đùa la yên ấm, em ngồi ước mơ bước chân giang hồ.
Mơ bay theo cánh chim ngang trời, biển xa núi chơi vơi.
Mơ bay đi khát khao cuộc đời. Một đêm nhớ tiếng ai ru hời.
Dona Dona Dona ngủ đi nhé.
Ngoài trời đường nhiều gió tuyết rơi.
Dona Dona Dona ngủ đi nhé.
Hãy nằm trong cánh tay của mẹ.

Có một người đàn ông, trước thềm nhà rêu phong
bỗng ngồi khóc nhớ những ngày thơ ấu.
Sống đời bao cay đắng, tóc bạc phai mưa nắng.
Tay đành trắng những giấc mơ thơ dại.
Đi qua bao núi sông gập ghềnh.
Cuộc tình mãi lênh đênh.
Đi qua bao tháng năm vô tình, một đêm nhớ tiếng ru mẹ hiền.
Dona Dona Dona ngủ đi nhé.
Ngoài trời đường nhiều gió tuyết rơi.
Dona Dona Dona ngủ đi nhé,
Hãy nằm trong cánh tay của mẹ ư ư ư ...
Giờ này người đã khuất xa tôi. ư ư ư...
Uớc ngàn năm bé trong tay người.